dr inż. Ryszard Szpadt, Adiunkt zakładu naukowo-dydaktycznego technologii odpadów i remediacji gruntów, Politechnika Wrocławska
Polityka Komisji Europejskiej w dziedzinie odpadów opiera się na założeniu respektowania hierarchii postępowania z odpadami oraz ewolucji społeczeństwa europejskiego w kierunku „społeczeństwa recyklingu”, dążącego do wyeliminowania lub znaczącego ograniczenia wytwarzania odpadów oraz do wykorzystania odpadów jako zasobów surowców i energii. Gospodarka odpadami jest częścią globalnej gospodarki zasobami materiałów i energii. Hierarchia postępowania z odpadami oznacza priorytety zapobiegania wytwarzaniu odpadów, przygotowania do ponownego użycia oraz recyklingu. Inne formy odzysku, w tym odzysk energii, umieszczone zostały dopiero na czwartym poziomie tej hierarchii.
Efektywność dotychczas stosowanych środków służących zapobieganiu wytwarzania odpadów komunalnych szacuje się na maksymalnie 5-10% odpadów wytwarzanych. Z tego względu obecnie nacisk kładzie się przede wszystkim na zwiększenie osiąganych poziomów recyklingu poszczególnych surowców oraz bioodpadów.
Konsekwentnie do przyjętych strategii i celów działania, w zakresie m.in. oszczędności zasobów i przekształcania odpadów w zasoby, Komisja Europejska przeprowadziła w latach 2012-2014 analizę pięciu podstawowych dyrektyw dotyczących odpadów oraz stawianych w nich celów recyklingu poszczególnych rodzajów odpadów, w aspekcie podwyższenia tych wymagań. Efektem tej oceny są dwa dokumenty opublikowane w dniu 2 lipca 2014 tj.: Komunikat KE ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „zero odpadów” dla Europy (COM(2014)398 final) oraz projekt nowej dyrektywy zmieniającej dyrektywy 2008/98/WE w sprawie odpadów, 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów, 2000/53/WE w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji, 2006/66/WE w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów i 2012/19/UE w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. (COM(2014) 377 final).
Nowe cele ilościowe stawiane gospodarce odpadami komunalnymi to m.in. 50% recyklingu do roku 2020 (możliwość derogacji do roku 2023) i 70% do roku 2030. To także ograniczenie od 2025 roku składowania do 25% masy odpadów wytworzonych w poprzednim roku oraz od 2030 roku do 5% masy odpadów. Nowe, bardzo wysokie, cele zaproponowano także dla recyklingu odpadów opakowaniowych (ogółem 80% w roku 2030, odrębne cele dla poszczególnych materiałów).
Osiągnięcie proponowanych celów wymagać będzie m.in. rozwoju wysokoefektywnego selektywnego zbierania odpadów oraz rynków zbytu dla surowców wtórnych. Nowe cele są ambitne i wielokrotnie wyższe od wyników osiąganych obecnie w Polsce w zakresie recyklingu. Nie ma możliwości osiągnięcia postawionych celów bez wprowadzenia selektywnego zbierania bioodpadów i poddawania ich procesowi recyklingu organicznego. Konieczna będzie modernizacja istniejących instalacji MBP oraz budowa nowych instalacji do przetwarzania bioodpadów na produkt – kompost spełniający wymogi dla nawozu organicznego oraz ewentualnie energia w przypadku fermentacji. Istnieje też potrzeba badań i rozwoju nowych, bardziej efektywnych technologii recyklingu, które umożliwiają spełnienie wysokich celów jakościowych przy coraz niższej jakości surowców wtórnych, których ilość na rynku wzrośnie. Jednakże ograniczenie składowania do 5% masy wytwarzanych odpadów nie będzie możliwe bez uzupełnienia recyklingu o technologie termicznego przetwarzania odpadów pozostałych po zbieraniu selektywnym.
Nowa Komisja Europejska wstrzymała obecne prace nad projektami dyrektyw i zapowiedziała, że w ciągu roku przedstawi nowe, jeszcze bardziej ambitne cele dla gospodarki odpadami, a szczególnie dla recyklingu. Prawdopodobnie będzie to oznaczać nowe wymagania dotyczące stosowania recyklatów w nowych wyrobach.
