Zorganizowanie w Polsce prawidłowo funkcjonującego systemu gospodarki odpadami z pewnością okazało się nie lada wyzwaniem. Od wprowadzenia słynnej „rewolucji śmieciowej” minęły już ponad dwa lata, jednak w odczuciu wielu osób te radykalne zmiany (m.in. w organizacji odbioru odpadów), nie zlikwidowały wszystkich bolączek związanych z prawidłowym postępowaniem z odpadami.
Nie dziwi zatem fakt, że system gospodarki odpadami w naszym kraju jest nadal poddawany przeobrażeniom. Można spodziewać się, że w przyszłych latach modyfikacje zostaną wprowadzone m.in. w sposobach segregacji odpadów (np. w zakresie ujednolicenia standardów oznakowania pojemników do selektywnej zbiórki na terenie całego kraju). Nie należy jednak zapominać, że oprócz właściwej zbiórki odpadów, za którą w dużym stopniu odpowiada każdy z nas jako obywatel produkujący śmieci, prawidłowo funkcjonujący system potrzebuje efektywnie działających zakładów przetwarzających zebrane odpady. Pożytek z właściwie prowadzonej zbiórki będzie bowiem znikomy, jeśli zgromadzone w ten sposób odpady i tak trafiać będą na składowisko. Jednak również w tym obszarze w ostatnich latach wiele w naszym kraju się zmienia. Do kolejnej „małej rewolucji” dojdzie prawdopodobnie na początku roku 2016, kiedy wejdzie w życie obecnie projektowana i szeroko dyskutowana nowelizacja rozporządzenia ministra środowiska w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Hierarchia postępowania z odpadami, do której stosowania zobligowały Polskę przepisy Unii Europejskiej, jednoznacznie ustanawia priorytety w sposobach zagospodarowania odpadów poczynając od zapobiegania powstawaniu odpadów, przez przygotowanie do ponownego użycia, recykling oraz inne metody odzysku (np. spalanie), a kończąc na unieszkodliwianiu (składowaniu), jako najmniej pożądanej formie postępowania z odpadami.
Zaproponowana wyżej kolejność jest jak najbardziej logiczna i zasadna, a kraje członkowskie Unii Europejskiej powinny zapewnić możliwość jej stosowania. Przepisy Wspólnoty dopuszczają odejście od tej reguły, jednak tylko w uzasadnionych przypadkach. Mimo tego w 2013 roku ponad 65% zebranych w Polsce odpadów komunalnych zostało unieszkodliwionych (ponad 63% składowano, a nieco ponad 2% spalono bez odzysku energii). Sytuacja ta powoduje konieczność podjęcia zdecydowanych działań, które doprowadzą do rzeczywistego stosowania hierarchii postępowania z odpadami oraz pozwolą osiągnąć cele w zakresie ograniczenia składowania odpadów komunalnych narzucane przez Unię Europejską (prawdopodobne jest, że w ciągu najbliższych kilkunastu lat Bruksela zakaże składowania odpadów, które można poddać odzyskowi). W celu poprawy systemu gospodarowania odpadami w Polsce powstaje szereg przepisów krajowych, które wpływają na jego funkcjonowanie. Jednym z nich jest wspomniane wcześniej rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Jest to bardzo ważny akt w kontekście tego, co dzieje się z odpadami po tym, jak zostaną odebrane z naszych domów. Jednym z głównych założeń procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów jest wydzielenie z całego strumienia odpowiednich frakcji. Pierwszą są surowce wtórne, które dzięki temu nie trafiają na składowisko, a są kierowane do procesów recyklingu. Drugim odseparowanym elementem jest frakcja biodegradowalna, która następnie zostaje przekazana do przetworzenia biologicznego. Podczas tego procesu odpady organiczne poddaje się odpowiednim zabiegom (przekładanie, wysuszanie), które pozwalają na redukcję ich masy i objętości. Frakcja wysuszona z założenia nie powinna trafiać już na składowisko, lecz być wykorzystywana jako alternatywne paliwo, spalane następnie w spalarniach. Gdyby jednak zdarzyło się tak, że odpady, które przeszły proces mechaniczno-eiologicznego przetwarzania, trafiłyby na wysypisko, to stanowiłyby dużo mniejsze zagrożenie dla środowiska niż ich postać wyjściowa. Opisywane zabiegi przerabiania odpadów w kontrolowanych warunkach trwają zwykle kilka tygodni i pozwalają na znaczące zredukowanie lub wręcz całkowite wyeliminowanie ze strumienia odpadów frakcji ulegającej biodegradacji. Dzięki temu na wysypisku nie zachodzą już procesy rozkładu, a co za tym idzie – zmniejsza się ilość gazu cieplarnianego emitowanego z miejsca składowania. Co istotne, wpływa to również na zredukowanie uciążliwości zapachowej wysypisk.
Źródło: opracowanie własne na podstawie DYREKTYWY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy.
Rozporządzenie precyzujące warunki mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów obecnie obowiązujące w Polsce, na mocy zapisów ustawy o odpadach przestanie obowiązywać w styczniu 2016 roku. Dlatego więc – niezależnie od wspomnianych wyżej obecnych problemów w funkcjonowaniu systemu gospodarki odpadami – konieczne jest opracowanie znowelizowanego aktu, nawet z czysto formalnych powodów. Zapisy, które pojawią się w ostatecznie przyjętym rozporządzeniu, są ważne nie tylko z powodu właściwego postępowania z odpadami. Rozporządzenie będzie bowiem miało kluczowe znaczenie dla przedsiębiorców prowadzących mechaniczno-biologiczne przetwarzanie zmieszanych odpadów komunalnych w zakładach posiadających status RIPOK (tj. Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych). Nowe przepisy powinny zapewnić stabilność i efektywność ich funkcjonowania, co nadal stanowi problem w naszym kraju (uwaga ta odnosi się również do całego systemu gospodarki odpadami). Ważne jest także zagwarantowanie uczciwej konkurencji operatorom instalacji do przetwarzania odpadów i promowanie sposobów zagospodarowania zgodnych z przedstawioną hierarchią postępowania z odpadami.
Prace nad rozporządzeniem w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych trwają już bardzo długo i nadal zgłaszanych jest wiele uwag. Przedstawiciele branży gospodarki odpadami są zgodni, że est to fundamentalny dokument, który będzie miał ogromny wpływ na cały sektor. Ważne jest, żeby ostatecznie przyjęte przepisy promowały z jednej strony najlepsze techniki i sposoby zagospodarowania odpadów, natomiast z drugiej – stabilne warunki do inwestowania w branży i uczciwą konkurencję. Przemyślane działania ustawodawcze w tej dziedzinie, połączone z naszymi obywatelskimi staraniami powinny w najbliższym czasie pomóc w osiągnięciu „społeczeństwa recyklingu”, do którego wspólnie dążymy.
Źródła:
- B. Fidziński, G. Walętrzak, Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie mechaniczno‑biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, „Logistyka Odzysku” 2015, nr 3 (16).
- Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych z dnia 8 czerwca 2015 r.
Artykuł pochodzi z SeniorLO 50+ 5/2015.
Zobacz inne artykuły z tego numeru lub POBIERZ cały numer bezpłatnie
