W dobie demograficznych zmian i postępującego procesu starzenia się społeczeństwa wzrasta potrzeba nasilenia działań mających na celu aktywizację i integrację osób starszych. W Polsce działają uniwersytety trzeciego wieku (UTW), kluby seniora, rejonowe oddziały Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów czy dzienne domy pomocy. Dynamiczny rozwój uniwersytetów trzeciego wieku pokazuje, że w polityce edukacyjnej kraju nie faworyzuje się wyłącznie ludzi młodych. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Geneza UTW
Uniwersytet trzeciego wieku to placówka dydaktyczna dla osób dojrzałych, której celem jest poprawa jakości życia osób starszych. Uniwersytet ma służyć rozwijaniu u osób starszych sprawności intelektualnych, kulturalnych i fizycznych oraz pomagać w integracji seniorów. Oferta programowa UTW obejmuje zazwyczaj między innymi: wykłady, seminaria, warsztaty, kursy komputerowe, aktywność ruchową czy udział w imprezach kulturalnych, takich jak koncerty czy pokazy teatralne.
Historia uniwersytetów trzeciego wieku sięga roku 1971, kiedy to profesor prawa na Uniwersytecie w Tuluzie, Pierre Vallas, powołał pierwszą placówkę dydaktyczną dla osób starszych. W Polsce pierwszy uniwersytet trzeciego wieku powstał w 1975 roku w Warszawie, w ramach Podyplomowego Centrum Kształcenia Kadr Medycznych. Jego założycielką była prof. Halina Szwarc – propagatorka idei uniwersytetów trzeciego wieku na terenie kraju. Początkowo UTW funkcjonowały głównie w dużych miastach, przy uczelniach wyższych. Obecnie w Polsce działa ponad 500 uniwersytetów
trzeciego wieku. Analizując rysunek 1, łatwo zauważyć dynamikę rozwoju tego sektora. Pozwala to na założenie, że również w kolejnych latach liczba placówek dydaktycznych aktywizujących ludzi starszych będzie stale rosła.
Cele uniwersytetu trzeciego wieku
Podstawowym celem UTW było umożliwienie osobom starszym zdobywania i uzupełniania wiedzy oraz poprawienie jakości życia starszego pokolenia. Wraz z biegiem lat UTW zaczęły pełnić dodatkowe funkcje, a ich cel stale się poszerzał, nie tylko o strefę edukacyjną, ale również kulturalną, sportową
i edukacyjną. Aktualnie działalność uniwersytetów trzeciego wieku zmierza do włączenia seniorów w wielowymiarowy proces edukacji, aktywizacji i integracji, mający na celu poprawę jakości ich życia. Aktywizacja osób starszych ma również za zadanie przeciwdziałać społecznemu wykluczeniu
i przejawom dyskryminacji wobec seniorów, zapewniając im godne miejsce w społeczeństwie obywatelskim.
Dlaczego warto być studentem dojrzałym?
Według panującej opinii wiek dojrzały to dla wielu osób okres utraty radości z życia, zobojętnienia i spadku aktywności życiowej. Szczególnie wtedy, gdy dzieci lub wnuki opuściły rodzinne gniazdo i dziadków odwiedzają sporadycznie. Uniwersytety trzeciego wieku pomagają uniknąć seniorom marazmu w codziennym życiu i pokazują, że również po okresie aktywności zawodowej można ciągle czerpać z życia pełnymi garściami. Przemiany ekonomiczne, gospodarcze, postęp technologiczny i cywilizacyjny sprawiły, że właśnie ta grupa polskiego społeczeństwa najbardziej ucierpiała na przeobrażeniach, jakie dokonywały się na świecie i w Polsce na przestrzeni ostatnich lat. Uniwersytet trzeciego wieku to doskonały pomysł na urzeczywistnienie niezrealizowanych młodzieńczych planów. To szansa na zaspokojenie potrzeb samokształcenia, poszerzenie horyzontów oraz nabycia wiedzy, na co nigdy nie jest za późno. Henryk Estienne, założyciel najsłynniejszej francuskiej drukarni mawiał: ,,Gdyby młodość wiedziała, gdyby starość mogła’’. W dzisiejszych czasach starość może. W dobie, gdy uniwersytety trzeciego wieku stały się tak popularne, seniorzy mają możliwość dokształcania się i tym samym zaspokajania swoich niespełnionych w młodości potrzeb.
Artykuł pochodzi z SeniorLO 50+ 6/2016.
Zobacz inne artykuły z tego numeru lub POBIERZ cały numer bezpłatnie
