Z dniem 1 lipca 2024 roku wszedł w życie kolejny obowiązek związany z implementacją do polskiego prawodawstwa Dyrektywy SUP (Single Use Plastic). Obowiązek ten dotyczy zapewnienia konsumentom opakowań alternatywnych do opakowań z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku (a więc wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne bądź opakowań wielokrotnego użytku).
Głównym założeniem wprowadzenia obowiązku zapewnienia opakowań alternatywnych jest zmniejszenie ilości wprowadzanego tworzywa do środowiska, zapewnienie klientowi możliwości wyboru opakowania przyjaznego środowisku, wpływając przy tym na gospodarkę w skutek powstania nowych gałęzi przemysłu odpowiedzialnych za produkcję rozwiązań alternatywnych stanowiących zamiennik dla jednorazowych opakowań z tworzywa.
SPIS TREŚCI
Opłaty za opakowania jednorazowe z tworzyw sztucznych
Przedsiębiorca, który pobrał opłatę jest zobligowany do przekazania jej na konto bankowe prowadzone przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce pobrania opłaty w terminie do 15 marca roku następnego po roku kalendarzowym, w którym została ona pobrana.
Przepisy dotyczące opakowań alternatywnych dopuszczają więc dalsze stosowanie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych podlegających zmniejszaniu stosowania, pozostawiając po stronie konsumenta decyzję związaną z wyborem opakowania, z którego chce on skorzystać.
Jak dostosować się do nowych przepisów?
Jak wspomniano w poprzednim akapicie, ustawodawca pozostawił wybór konsumentom, nie pozostawiając go przedsiębiorcom. Przedsiębiorcy prowadzący:
- jednostkę handlu detalicznego,
- jednostkę handlu hurtowego,
- lub jednostkę gastronomiczną,
których dotyczy obowiązek otrzymali dłuższy termin na dostosowanie się do przepisów (wejście w życie 1 lipca 2024).
Nadzór nad wypełnieniem ustawowych obowiązków w omawianym zakresie sprawuje Inspekcja Handlowa.
Należy pamiętać, że obowiązek nie dotyczy wszystkich produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, a jedynie tych wskazanych w załączniku nr 6 do ustawy z dnia 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (dalej: Ustawa produktowa).
Które produkty podlegają nowym regulacjom?
Do produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych podlegających zmniejszaniu stosowania zalicza się:
- kubki na napoje
- pojemniki na żywność, w tym pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która jest:
- przeznaczona do bezpośredniego spożycia
- zazwyczaj spożywana bezpośrednio
- z pojemnika
- gotowa do spożycia bez dalszej obróbki
Jedną z trudności z jaką mierzą się polscy przedsiębiorcy jest brak precyzyjnego zdefiniowania, które produkty traktujemy jako opakowania alternatywne i co należy przez nie rozumieć. Przy wyborze tych opakowań należy kierować się główną zasadą, aby opakowania te nie zawierały w swoim składzie tworzyw sztucznych lub były opakowaniami z tworzyw sztucznych wielokrotnego użytku.
Brak zapewnienia dostępności opakowań alternatywnych w punkcie sprzedaży czy lokalu gastronomicznym wiąże się z administracyjną karą pieniężną w wysokości od 500 zł do 20 tys. zł.
WAŻNE!!!
Zgodnie z Ustawą produktową, tworzywem sztucznym jest każdy materiał składający się polimeru, do którego mogą zostać dodane dodatki lub inne substancje i który może funkcjonować jako główny składnik strukturalny produktów końcowych, z wyłączeniem polimerów naturalnych, które nie zostały poddane chemicznej modyfikacji. PLA należy do grupy polimerów pochodzących od grupy poliestrów alifatycznych, co czyni go ustawowo tworzywem sztucznym podlegającym opłacie wynikającej z tytułu wprowadzenia tworzywa sztucznych jednorazowego użytku.
Jak z nowymi przepisami radzą sobie polscy przedsiębiorcy?
Mimo, że na polskim rynku dostępne są opakowania alternatywne wykonane np. z otrębów czy trzciny cukrowej, z wielu powodów nie są to rozwiązania stosowane na szeroką skalę. Wynika to z aspektów związanych z ich wytrzymałością czy sterylnością.
Jakie rozwiązania stosowane są więc wśród polskich przedsiębiorców?
Jednym z nich jest zastosowanie opakowań wielokrotnego użytku. Pomimo, że to rozwiązanie wydaje się najprostsze, w dalszym ciągu budzi ono kontrowersje związane z odpłatnością za oferowane opakowanie.
Czy konsument skłonny będzie zapłacić większą kwotę lub opłatę zwrotną (kaucje) w przypadku skorzystania z opakowania wielokrotnego użytku, aby ograniczyć zużycie opakowania jednorazowego? Czy konsumenci wrócą z opakowaniem wielokrotnego użytku zachowując przy tym jego czystość i zdatność do ponownego użycia?
Inne rozwiązanie stosowane na rynku ograniczające zużycie jednorazówek to korzystanie z opakowań własnych przyniesionych do lokalu/punktu sprzedaży przez konsumenta. Nie jest to jednak spełnienie ustawowego obowiązku przez przedsiębiorcę, ponieważ nie zapewnia on w ten sposób swoim konsumentom opakowania alternatywnego.
Opakowania alternatywne – co oferuje rynek?
Nowe przepisy stworzyły przestrzeń dla rozwoju w kierunku produkcji niezbędnych opakowań alternatywnych. Wiele firm produkcyjnych czy zajmujących się importem promuje swoje opakowania jako alternatywę do opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Nie zawsze jednak właściwości oferowanych produktów spełniają wymogi rynku np. w odniesieniu do oferowanych produktów płynnych czy gorących a także wymogi ustawowe (budowa i skład opakowania, użycie mikropowłok z tworzyw sztucznych czy tylko teoretyczna możliwość wielokrotnego użytku, nie wpływająca na faktyczne zachowania konsumenta i wielokrotne użycie kubka czy pojemnika na żywność).
Świadomy wybór opakowań alternatywnych, rzeczywiście spełniających ustawowe wymogi jest bezsprzecznie najważniejszym krokiem w procesie zapewnienia zgodności działalności firmy z nowym obowiązkiem. Zastosowanie opakowań alternatywnych tylko pozornie spełniających wymagane przepisami kryteria (np. zawierających nawet znikomy % tworzyw sztucznych czy nie przystosowanych i faktycznie wielokrotnie używanych) będzie bowiem traktowane przez organy kontrolne jako brak wypełnienia obowiązku.
