dr hab. Zbigniew Bukowski,
prof. nadzw., Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Punktem wyjścia przy udzielaniu odpowiedzi na tak postawione pytanie są dla prawnika oczywiście regulacje prawne. Najczęściej zwracamy uwagę na regulacje związane z poziomami ograniczenia składowania odpadów biodegradowalnych, zawarte w dyrektywie Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów. Jednakże ten sam akt stanowi, iż środki mające na celu zmniejszenie ilości składowanych odpadów ulegających biodegradacji powinny również mieć na celu wspieranie osobnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji, sortowania odpadów w sensie ogólnym, ich odzyskiwania i recyklingu (punkt 17 preambuły). W związku z tym państwa członkowskie Unii ustanawiają strategię krajową dotyczącą zmniejszenia ilości odpadów ulegających biodegradacji, trafiających na składowiska, która powinna obejmować środki, takie jak recykling, kompostowanie, produkcję biogazu i odzyskiwanie materiałów lub energii (art. 5 ust. 1).
Także dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy reguluje kwestię bioodpadów. Zgodnie z art. 22 państwa członkowskie podejmują środki zachęcające do:
a) selektywnego zbierania bioodpadów w celu ich kompostowania i uzyskiwania z nich sfermentowanej biomasy;
b) przetwarzania bioodpadów w sposób, który zapewnia wysoki poziom ochrony środowiska;
c) stosowania bezpiecznych dla środowiska materiałów wyprodukowanych z bioodpadów.
Jedynie w ograniczonym zakresie powyższe przepisy unijne przeniesione zostały na grunt krajowy – zwłaszcza do ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Poza wprowadzeniem wymaganych poziomów ograniczenia składowania odpadów biodegradowalnych nakłada ona na gminy obowiązek ustanowienia selektywnego zbierania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji.
Wreszcie trzeba zwrócić uwagę na kierunki rozwoju regulacji prawnej w zakresie bioodpadów. W pochodzącej z 2014 r. strategii Unii Europejskiej dotyczącej gospodarki odpadami – Ku gospodarce o obiegu zamkniętym: program „Zero odpadów” dla Europy zaproponowano:
- od 2025 r. zakazać składowania odpadów ulegających biodegradacji, przy czym państwa członkowskie powinny dążyć do praktycznego wyeliminowania składowania do roku 2030;
- ograniczyć odpady żywnościowe w sektorach produkcji, sprzedaży detalicznej/dystrybucji, gastronomii/hotelarstwa oraz gospodarstwach domowych o co najmniej 30% do roku 2025.
Takie zamierzenia stanowią olbrzymie wyzwanie nie tylko na gruncie prawnym, lecz także, a może przede wszystkim, na gruncie ich faktycznej realizacji. Dla ich osiągnięcia konieczne jest już w tej chwili zaplanowanie ogólnokrajowego i lokalnych systemów zagospodarowania bioodpadów.
