Tatrzański Park Narodowy (TPN) został stworzony, aby chronić różnorodność przyrody i jej naturalne zjawiska. Tatry to najwyższa część Karpat, piękne góry o budowie alpejskiej. Są położone na granicy Polski i Słowacji. Najwyższy szczyt w Polsce to Rysy (2 499 m nad poziomem morza), ten sam szczyt po stronie słowackiej ma już 2 503 metry.
Największa część Tatr porośnięta jest lasami i kosodrzewiną, czyli niskimi sosnami, które przypominają duże, rozłożyste krzewy. Poza tym, powyżej lasów można spotkać piękne hale, polany oraz spiczaste skały, często niebezpieczne dla turystów. To właśnie dzięki nim góry sprawiają wrażenie ostro zakończonych.
U stóp Tatr mieszkają górale. Żyje im się ciężko, ponieważ pogoda bywa kapryśna, zimy zazwyczaj są długie i ciężkie, a ziemia jest mało urodzajna. Zanim pojawił się tam człowiek, aż 90% terenu Tatr stanowiły lasy. Teraz znacznie więcej przestrzeni zostało przekształconych w tereny uprawne, pola i łąki. Pozostałe lasy to głównie: bór mieszany górski, las mieszany górski, las łęgowy i bór wysokogórski.
Na terenie TPN występuje około 3 100 gatunków roślin i grzybów. Wśród drzew, jakie można spotkać, najwięcej – bo aż 89% – jest świerków, pozostałe 11% drzewostanu to: jodła pospolita (5%), buk zwyczajny (2%), olcha szara (1%) oraz m.in. sosna pospolita, modrzew europejski, jawor, jesion. Najbardziej popularne rośliny górskie w Polsce, obecne tylko w Tatrach, to: limba, szarotka oraz różne gatunki goryczek i skalnic.
Na terenie TPN występuje około 5 100 gatunków zwierząt. Na skałach w słoneczne dni można zobaczyć jaszczurkę żyworódkę. Często wygrzewa się leniwie na słońcu, ale gdy przestraszy ją turysta, potrafi błyskawicznie schować się pod kamieniem. Najbardziej znane gatunki fauny to kozice, świstaki tatrzańskie (podlegające ścisłej ochronie) oraz ptaki – pomurnik i płochacz halny.
Wysoko w górach można spotkać świstaki, kozice, a nawet niedźwiedzie. Świstaki są roślinożerne, bez ogona mierzą 42–54 cm i ważą ok. 2,3–5,7 kg. Barwa ich futra jest brązowa, szara lub czerwonawa.
Świstaki porozumiewają się między sobą za pomocą charakterystycznych świstów. Żyją w dużych klanach rodzinnych i są bardzo towarzyskie. Natomiast smukłe i zwinne kozice tatrzańskie potrafią niesamowicie zręcznie i szybko skakać po wysokich, stromych, granitowych skałach. Te płochliwe zwierzęta zachowują bezpieczny dystans do człowieka oraz drapieżników. Jednak najwięcej emocji spośród tatrzańskich zwierząt budzi największy drapieżnik występujący w naszym kraju – niedźwiedź brunatny. Niedźwiedzie są wszystkożerne, jednak najczęściej odżywiają się pędami roślinnymi, owsem, owocami czy zdobytym miodem. Gustują również w larwach owadów – szczególnie os i mrówek. Niestety, spotkanie turysty z niedźwiedziem może być niezwykle niebezpieczne. To ogromne zwierzę stanowi zagrożenie dla człowieka, szczególnie jesienią podczas żerowania, kiedy zbiera zapasy na zimę. Pamiętajmy, że nie wolno zostawiać resztek jedzenia i opakowań na szlakach. Te zapachy mogą zainteresować niedźwiedzia i zwabić go w pobliże ludzi.
Dawniej w Tatrach całkiem często dochodziło do spotkań człowieka z wilkiem. Dzisiaj wilków już jest bardzo mało. W całych Tatrach ich liczbę szacuje się na jedynie 2-3 watahy (stada). Pasterze owiec, którzy często narzekali na ataki tych zwierząt na ich hodowle, są stosunkowo zadowoleni tej sytuacji. Natomiast przyrodnicy preferowaliby zwiększenie populacji wilka, co zaowocowałoby większą różnorodnością genetyczną tego gatunku.
Warto wspomnieć o jednym z najliczniejszych drapieżnych ssaków w Tatrach – jest nim niepozorny gronostaj. Zwierzę kojarzone jest głównie ze słynnym obrazem Leonarda da Vinci – Dama z łasiczką, a jego sierść z futrzanymi kołnierzami noszonymi przez profesorów uniwersyteckich. Jest to niezwykle energiczne zwierzątko, które nieustannie poluje, głównie na drobne ssaki i ptaki. Zdarza mu się również atakować młode świstaki. Chętnie korzysta także z odpadków pozostawianych przez ludzi.
Pamiętajmy, że zaśmiecanie ścieżek górskich, hałas, rozniecany ogień oraz schodzenie z wyznaczonych tras szlaków przeszkadzają zwierzętom żyć w ich naturalnym środowisku. Dbajmy o przyrodę, aby jak najdłużej służyła nam wszystkim. Tatry to nasze wspólne dobro, należą do unijnej sieci NATURA 2000 oraz są Międzynarodowym Rezerwatem Biosfery.
Artykuł pochodzi z MiniLO&Aniela nr 5/2014.
